შიდსი
2. პროექტის მთავარი იდეა: მეოცე საუკუნის გადაუჭრელი პრობლემა, მისგან დაცული და დაზღვეული არავინაა. შიდსი ნელი პროგრესირებადი ინფექციური დაავადებაა. რომლისგანაც თავის დაცვა ნებისმიერი ადამიანის მოვალეობაა.
3. პროექტის აქტუალობა: საზოგადოების მიერ არ იქნას იგნორირებული და მოხდეს გათავისება თუ რამდენად საშიშ ინფექციას წარმოადგენს შიდსი.
4. პროექტის მიზანი: შიდსის წინაარმდეგ ბრძოლის გზების ძიება.
5. მონაწილეთა ასაკი: 13–14 წელი.
6. ვადები და ხანგრძლივობა: 10–14 დღე.
7. მოსალოდნელი შედეგი: გაიგებენ თუ რამდენად საშიშ ინფექციურ დაავადებასთან აქვთ საქმე და როგორი სიფრთხილით უნდა მოეკიდნონ.
8. ძირითადი რესურსები: სახელმძღვანელო, ბროშურები, ისტ-ი.
9. მსვლელობა: (ძირითადი აქტიობები) კლასის ვყოფთ სამ ჯგუფად. ა) მასალის მოძიება. ბ) მოპოვებული ინფორმაციის შეჯამება.მასალისა და სურათების მოპოვება.
1. ჯგუფი: შიდსი ანუ შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომი.
2. ჯგუფი: მსოფლიოში შიდსის გავრცელება.
3 .ჯგუფი: კითხვარი სოციალური კვლევისთვის.
ჯგუფი პირველი: შიდსი გადაუჭრელ პრობლემად რჩება მსოფლიოში, მისგან დაცული და დაზღვეული არავინაა. ის კაცობრიობის ერთ–ერთ საფრთხედ არის მიჩნეული. შიდსი ნელა პროგრესირებადი ინფექციური დაავადებაა, რომელიც იწვევს იმუნოდეფიციტის ვირუსი.
ვირუსი ადამიანის ორგანიზმში შეჭრის შემდეგ აზიანებს ორგანიზმის იმუნურ სისტემას დამწყობრიდან გამოჰყავს იგი,რის სედეგადაც ინფიცირებულ ადამიანს ადვილად უჩნდება სხვადასხვა ინფექციორ სიმსივნური დაავადება, როგორც წესი სასიკვდილო შედეგით. თანამედროვე კლასიფიკაციით აივ–ინფექცია ეწოდება დავადებას ვირუსით ინფიცირების მომენტიდან სიცოცხლის ბოლომდე, ხოლო ტერმინი შიდსი აღინიშნება აივ იმფექციის ბოლო სტატია როდესაც ავადმყოფს იმუნური სისტემის მძიმე დაზიანების შედეგად დაავადების გარკვეული კლინიკური ნიშნები უვითარდება. შიდსის განვითარება იწყება მას შემდეგ რაც მთლიანად დააზიანებს იმუნურ სისტემას.
აივ–ინფექციის წყაროს წარმოადგენს შიდსით დაავადებული ადამიანი. სისხლში მოხვედრის შემდეგ ვირუსი აზიანებს ლიმფოციტებს და სისხლის თეთრ უჯრედებს, რომლებიც წამყვან როლს თამაშობენ ორგანიზმის დაცვით რეაქციაში. ზოგიერთ პაციენტს უვითარდება სიმპტომები რომლებიც შეიძლება გრიბს წააგავდწს ამ დროს აღინისნება: ტემპერატურის მომატება თავის, სახსრების, ყელის, კუნთების ტკივილი. ცოტა ხანში ყველა ეს ნიშანი გაივლის და ამიტომ მათ ყურადღებას არავინ აქცევს.
აივ–იმფექციის მომდევნო შვალედური გამოვლინებისათვს დამახასიათებელია შემდეგი კლინიკური ნიშნები:
1. უმიზეზო ცხელება.
2. საერთო სისუსტე.
3. ძლიერი ოფლიანობა.
4. ლიმფური კვანძების გადიდება.
5. წონაში კლება
6. ფაღარათი.
7. სხვადასხვა სახის გამონაყარი კანსა და ლორწოვან გარსსე.
8. თეთრი ფერის ნადები ენაზე.
9. გახანგრძლივებული ფილტვების ანთება,რომელიც ცუდად ექვემდებარება ჩვეულებრივ მკურნალობას.
გამოკვლევისათვის აუცილებელია ვენიდან სისხლის აღება დავადების ბოლო ეტაპზე როდესაციმუნური სისტემა უკვე დაზიანებულია და ვეღარ ფუნქციონირებს, დავადებულს შეიძლება განუვითარდეს ნებისმიერი იმფექცია. ხსირად დავადებულებს უვითარდებათ ეგრეთ წოდებული სიმსივნეები ესენია: ტუბერკულოზი, ჰერპესი, კაპოშის სარკომა.
ამ დავადებათა გამომწვევი მიკრობები სეიძლება რამრთელი ადამიანის ორგანიზმშიც ბინადრობდეს და არ იწვევდეს დავადებას, მაგრამ იმუნური სისტემის მწყობრიდან გამოსვლის შემდეგ ისინი განსაკუთრებნულად აქტიურდებიან.
კაპოშის სარკომა სისძარღვების სიმსივნეა იგი ფართოთ არის გავრცელებული ჰომო სექსუალ მამაკაცებში და შეიძლება განვითარდეს კანის ნებისმიერ უბანზე წითელი ან იისფერი ლაქების სახით.
შიდსის ვირუსის გადაცემა:
1. აივ იმფიცირებულთან დაუცველი სქესობრივი კონტაქტით.
2. სისხლის ან მისი ცალკეული კომპონენტების გადასხმით.
3. სისხლით დაბინძურებული შპრიცის, ნემსის ან სხვა სამედიცინო ინსტრუმენტები გამოყენების შემთხვევაში, როგორც სამკურნალო ასევე ნარკოტიკების მოხმარებისას.
4. დედისაგან ნაყოფზე ან ახალშობილზე მუცლად ყოფნის პერიოდში, მშობიარობის ან ძუძუთი კვების დროს.
შიდსი არ იკურნება, ამიტომ ამ დაავადების თავიდან აცილება მხოლოდ საკუთარი სიფრთხილით არის სესაძლებელი. საერთოდ დაუზიანებელი კანი შიდსის ვირუსისათვის შეუღწევადი ბარიერია, როდესაც მასში ტატუირების ან ყურის გასახვრეტი ნემსის შეყვანა ხდება, ან პირის საპარსი საშვალების გამოყენება, ინფიცირების რეალური რისკი ჩნდება. ამიტომ შიდსის საფრთხე ყველას ემუქრება.
შიდსის ვირუსი არ ვრცელდება:
1. ჰაერწვეთოვანი გზით ამიტომ არ არის საშიში საუბარით, ხელის, ჩამორთმევა, მოხვევა. ვირუსი არ გადაეცემა დახველებით, დაცემინებით ან კოცნით.
2. არ გადაეცემა საყოფაცხოვრებო და სოციალური კონტაქტით არ არის საშიში ხალმხარავალ ადგილებში ყოფნა.
3. ვირუსი არ გადაეცემა მცენარეების და ცხოველების მეშვეობით.
ჯგუფი მეორე: გავრცელება
შიდსი კლინიკურად პირველად აღწერეს შეერთებულ შტატებში ხოლო ოფიციალურად რეგისტრილებული იქცა როგორც ახალი დავადება 1983 წელს. ზოგიერთი მიჩნევს რომ იგი არ არის ახალი იგი ხანგძლივად არსებობდა აფრიკის ზოგიერთ რეგიონში, მაგრამ გლობალურად გავრცელდა მხოლოდ უკანასკნელ წლებში რასაც სხვა ფაქტორებტან ართად ხელი შეუწყო აფრიკიდან იაფფასიანი სისხლის ექსპორტმა ამერიკასადა ევროპაში. ყველაზე გავრცელებული ვერსის თანახმად აფრიკის კონტინენტზე ცხოვრები მაიმუნების ზოგიერთ სახეობაში, ხანგძვლივი დროის მანძილზე ფართოთ იყო გავრცელებული შიდსის ვირუსის წინა მორბედი, რომელიც არ იყო დაავადების გამომწვევი ადამიანისათვის. შემდეგ სხვადასხვა ფატორებზე ზემოქმედების შედეგად მაიმუნის ვირუსმა სახე იცვალა.
ადამიანისა და მაიმუნებისაგან გამოყოფილი ვირუსები საკმაოდ ჰგვანან ერთმანეთს.
შიდსი რეგისტრირებულია მსოფლიოს ხუთივე კონტინენტის ქვეყანაში მსოფლიოსში ეპიდემის დაწყებიდან დღემდე 33,4 მილიონი ადამიანია იმფიცირებული და აკედან 2000000 გარდაცვლილია აზიის კონტინენტი დიდხანს იმფექციისაგან თავისუფალ ზონათ ითვლებოდა ამჟამად კი ახალი შემთხვევების გამოვლენის მხრივ ერთ ერთ 1ადგილზეა. შიდსის გავრცელების მთავარი გზა ნარკომანიაა.
საქართველოში აივ იმფექციის პირველი შემთხვევა 1989 წელს დაფიქსირდა. გავრცელების სტატისტიკა შემაშფოტებელია რადგან ნათლად გვიჩვენებს ფართოდ გავრცელების პერსპექტივას ახლო მომავალში პაციენტთა უმრავლესობა 29–40 წლისაა. ჯამრთელობის დაცვის ორგანიზაჩის ექსპერტთა შედარებით საქართველოში იმფიცირებულთა რეალური რიცხვი ბევრად მეტია.
შიდსის გავრცელების ჯგუფს ნარკომანები წაროადგენენ.
ჯგუფი მესამე:
კითხვარი სოციალური კვლევისათვის
1. ასაკი?
2. საცხოვრებელი ადგილი?
3. სქესი?
4. სად მუსაობს რომელი კლასის მოსწავლეა?
5. რა იციტ სიდსის და მიოსი გავრცელების შესახებ?
6. მიაჩნია თუ არა მას ეს დავადება სერიოზულ საფრთხედ პირადად მისტვის?
7. ქონია თუ არა შეხება ნარკოტიკებთან?
8. გადაუსხია თუ არა მისთვის სისხლი? რა ინფორმაციას ფლობდა დონორთან დაკავშირებით?
9. გაუკეთებია თუ არა პირსინგი ან ტატუ? მიუქცევიათ თუ არა ყურადღება რამდენად სტერილური ხელსაწყოებით ჩაუტარეს მას ეს პროცედურ ?
10. დადის თუ არა სტომატოლოგთან?
11. იკეთებს თუ არა მანიკურს სალონში?
მსოფლიოში მილიონობით ადამიანი ატარებს წითელ ლენტს, როგორც შიდსის პრობლემის გაზიარების სიმბოლოს. წითელი ლენტი გამოხატავს: სოლიდარობას მათ მიმართ, ვისაც უშუალოდ შეეხო შიდსის ეპიდემია.
პროტესტს: აივ–ინფიცირებულთა და შიდსით დაავადებულთა დისკრიმინაციის წინააღმდეგ.
იმედს: რომ მედიცინა სძლევს ვირუსს და დაიცავს კაცობრიობას დაავადებისაგან.
10. საგნებთან/საგნობრივ ჯგუფებთან/ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან კავშირი: ქიმია _ კვლევის, ძიების უნარ ჩვევის განვითარება. ინფორმაციის მოპოვების და მსჯელობის უნარის განვითარება.
11. პროექტის ხელმძღვანელი: ხათუნა ტვილდიანი.
12. ხელმძღვანლის ელ. ფოსტა: xatunatvildiani24@gmal com
